Op 20 november 2014 heeft de gemeenteraad besloten om de bijgaande lijst vast te stellen. Hierbij is tevens besloten om jaarlijks een actuele lijst toe te voegen aan de P&C cyclus, zodat deze door de gemeenteraad beoordeeld kan worden. Onderliggend document is ten behoeven van de programma begroting 2018.

Bij toekomstige voorstellen over het uitvoeren van economische activiteiten door de gemeente zal een paragraaf gewijd zijn aan integrale kostprijs en algemeen belang.

Economische activiteiten die in het algemeen belang onder kostprijs worden aangeboden.

De navolgende activiteiten worden in het algemeen belang onder kostprijs aangeboden. Bij iedere activiteit is een motivering opgenomen.

1. Bevoorrading horeca aan de werven met elektrische boot
Deze boot valt onder verantwoordelijkheid van Stadsbedrijven (voorheen Stadswerken) en is ingesteld voor het bevoorraden van bedrijven die liggen aan de singels. Hij wordt aangedreven door een elektromotor waardoor er een ‘schoon’ en geluidsarm alternatief is voor bevoorrading van bedrijven in de binnenstad. Door vervoer over water wordt de verkeersdruk rondom de grachten ontlast. Hierdoor is er een betere doorstroom van het overig verkeer, wordt de monumentale waarde van de kades, werven en werfkelders niet aangetast door allerlei verkeersbewegingen en tevens leidt de inzet van de boot tot een betere luchtkwaliteit. De inzet van de boot kost meer dan de te genereren opbrengsten. De markt kan echter zo’n boot niet zonder meer aanbieden onder dezelfde condities waardoor het een goedkoop alternatief wordt voor afnemers.

2. Kredietverlening: (vervallen: sociale leningen en) saneringskredieten
Binnen het dienstenpakket van Werk en Inkomen komt kredietverlening voor. De kredietverstrekking vindt plaats onder de entiteit Kredietbank, een onderdeel van Werk en Inkomen. De Kredietbank valt onder de reikwijdte van de Wet Fido en valt qua toezicht onder de AFM. Daarnaast conformeert de kredietbank zich aan de gedragscode Sociale Kredietverlening, opgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK).

Eén van de gedragscodes houdt in dat de kredietbank handelt zonder winstoogmerk. Het te hanteren rentepercentage bevindt zich dan ook in de onderkant van de markt. Daarnaast wordt een sociaal incassobeleid toegepast. De dienstverlening is nauw verweven met de Schulddienstverlening en stelt Werk en Inkomen in staat daadkrachtig de schuldenproblematiek van onze cliënten aan te pakken.

De vraag of de Wet Markt en Overheid van de toepassing is bij Kredietverlening moet bevestigend worden beantwoord. De door Werk en Inkomen gehanteerde rentepercentages volgen de markt, waarbij de rentepercentages zich duidelijk aan de onderkant van de markt bevinden.

De markt vult echter niet het gat van het door Werk en Inkomen aangeboden leenstelsel op. Het saneringskrediet is een onderdeel binnen de schulddienstverlening en zonder dit krediet slaagt de sanering niet. (Vervallen: De sociale leningen kennen een zeer beperkte doelgroep waarbij de hoogte van het krediet zeer beperkt is. Zouden onze cliënten zich tot de markt wenden dan zijn ze aangewezen op, door het intrinsieke risico dat zij met zich meedragen, het duurste aanbod in de markt. Dit staat haaks op het beleid van Werk en Inkomen. Vandaar dat deze economische activiteit onder kostprijs wordt aangeboden.)

3. Voorlichting seksuele gezondheid op het MBO (VERVALLEN)
Vervallen conform verwachting.

4. Weerbaarheidstraining Kom op voor Jezelf (VERVALLEN).
Vervallen conform verwachting.

5. Sportvoorzieningen en welzijnsvoorzieningen voor de inwoners van Utrecht
Sportparken, zwembaden, sporthallen, welzijnsvoorzieningen, sport en spelmaterialen, etcetera worden onder integrale kostprijs aangeboden. De activiteiten dienen de volksgezondheid, het welzijn en zelfredzaamheid van de burger en het gebruik van deze producten is zonder financiële stimulering niet voor iedereen weggelegd. Voor deze producten ontstaat een onrechtvaardige hoge uitkomst (entree / huur) indien de integrale kostprijs wordt doorgevoerd wat de toegankelijkheid van dergelijke voorzieningen voor alle bevolkingsgroepen in het kader van welzijn en volksgezondheid ernstig kan gaan belemmeren. Het is in het algemeen belang van alle inwoners van de gemeente dat deze voorzieningen toegankelijk en bereikbaar zijn.

6. Verhuur accommodaties ten behoeve van sport, gezondheid en welzijn
Sport-, gezondheids- en welzijnsaccommodaties hebben verschillende maatschappelijke functies, zoals het tegengaan van hangjongeren, bevordering van integratie, het bewerkstelligen van een goed woon- en vestigingsklimaat, opvang dak- en thuislozen, junks, blijf van mijn lijfhuis, etcetera. In het bijzonder ziet de gemeente een belangrijke maatschappelijke rol weggelegd voor sportverengingen en welzijnsorganisaties die een samenbindende functie in de wijk vervullen dan wel instellingen die een verzorgende of maatschappelijke taak vervullen. Deze organisaties hebben in de regel geen financiële middelen om marktconforme huurprijzen te betalen voor huisvesting en zijn voor hun bestaan aangewezen op hulp van bijvoorbeeld de overheid. Ook de aan de functie ondersteunende horeca wordt hieronder geschaard, zoals horeca ondersteunend aan het zwembad, de sporthal, multifunctionele accommodaties, et cetera.

7. Beschikbaar stellen van gemeentelijke gebouwen aan bewoners(groepen), belangengroepen en maatschappelijke instellingen voor sociale, (natuur) educatieve en culturele activiteiten
Met het beschikbaar stellen van gebouwen aan bewoners(groepen), belangengroepen en maatschappelijke instellingen voor sociale, (natuur) educatieve en culturele activiteiten, bevordert de gemeente de participatie in de samenleving en wordt de kracht van de stad ondersteund. Er is een risico dat concurrentieverstoring kan ontstaan met andere ondernemingen die binnen de gemeentegrenzen actief zijn op het gebied van verhuur van gebouwen. Hierbij moet in aanmerking worden genomen dat de accommodaties uitsluitend gebruikt gaan worden als openbaar gebouw ten behoeve van doelgroepen zonder winstoogmerk. Deze doelgroepen hebben in de regel geen financiële middelen om marktconforme huurprijzen te betalen voor huisvesting. Door uitsluitend non-profitdoelgroepen de mogelijkheid te geven onder integrale kostprijs een gebouw of ruimte te huren, wordt gewaarborgd dat er geen concurrentievervalsing gaat plaatsvinden met ondernemers die in deze sector actief zijn.

8. Tijdelijke verhuur vastgoed vanwege antikraak, strategisch bezit, of voorraadfunctie
Tijdelijke verhuur is soms noodzakelijk. Partijen die tijdelijk huren weten dat zij op termijn het pand moeten verlaten en daarom zullen zij niet investeren in het pand om langdurig te blijven zitten waardoor een hoge huurprijs gelijk aan integrale kostprijs niet betaald zal worden. Marktpartijen gebruiken ook constructies met tijdelijke verhuur waarbij geen integrale kostprijs maar marktprijs wordt verlangd. De marktprijs is bepaald op wat een potentiele huurder bereid is te betalen. De marktprijs kan daardoor lager liggen dan de integrale kostprijs. Het ontbreken van huurbescherming voor tijdelijke huurcontracten is overigens ook een reden om niet de integrale kostprijs door te rekenen in de huurprijs. Een potentiele huurder loopt risico’s omdat hij geen zeker bestaan heeft in het gehuurde object. Dit rechtvaardigt een lagere prijs.
Door uit te gaan van integrale kostprijs in plaats van marktprijs, loopt de gemeente gevaar dat panden helemaal niet meer tijdelijk verhuurd kunnen worden met alle nadelen, zoals geen beheer en onderhoud en verloedering, daarbij.

9. Onrendabele top bij verhuur, verkoop of andere vervreemding vastgoed of grond (negatieve grondexploitatie)
Bij vastgoed- of grondvervreemding of verhuur (anders dan bedoeld bij punt 5, 6, 7 en 8) wordt de marktprijs aangehouden. Dit is gebruikelijk binnen die markt. De kostprijs is afhankelijk van de investering die is gedaan bij het verkrijgen, oprichten of renoveren van het vastgoed of de grond. Deze investering kan hoger zijn dan de marktprijs bij verhuur, verkoop of andere vervreemding. In het algemeen belang kan dat nodig zijn om verloedering van de stad tegen te gaan, de stad op strategische punten te verfraaien of een extra investering te doen bij een grote gebiedsontwikkeling, waarbij de markt soms niet de wil of mogelijkheid heeft om te investeren. De afweging waarom en op welke wijze wordt geïnvesteerd vindt overigens plaats in de raadsvoorstellen inzake de exploitaties.

10. Het bieden van parkeergelegenheid in belanghebbendengarages
De Gemeente Utrecht beheert en exploiteert een achttal zogenaamde belanghebbendenparkeergarages in of nabij de binnenstad. Het algemeen belang daarvan is dat inpandig parkeren geen beslag legt op de krappe openbare ruimte in de binnenstad. Hoe meer het parkeren inpandig gebeurt, hoe meer openbare ruimte in de drukke, intensief gebruikte binnenstad beschikbaar is voor voetgangers en fietsers en hoe groter de leefbaarheid in de binnenstad verzekerd is. Inpandige parkeergelegenheid kan ook door marktpartijen worden aangeboden. Een inpandige parkeervoorziening voor vergunninghouders is economisch evenwel niet aantrekkelijk, omdat het alleen om bewoners van de binnenstad gaat, die willen afzien van een parkeervergunning voor straatparkeren. Voor een zo kleine, nauw omschreven doelgroep is geen economisch aantrekkelijke exploitatie mogelijk, die overigens alleen te verleiden is om in een garage in plaats van op straat te parkeren als de tarieven voor de garage niet te veel verschillen met de tarieven voor vergunningparkeren op straat en dus ruim onder de kostprijs liggen. Ook om die reden zal de markt hier niet in voorzien. Met belanghebbendengarages wordt meer parkeercapaciteit gecreëerd, die niet ten koste gaat van de openbare ruimte en de leefbaarheid, en die geen belemmering vormt voor het economisch functioneren en het toeristisch – recreatief gebruik van de binnenstad.

11. In eigendom hebben en exploiteren parkeergelegenheid in openbare garages
De Gemeente Utrecht heeft vier openbare parkeergarages (Grifthoek, Kruisstraat, Kop van Lombok, Vaartsche Rijn en medio 2018 Croeselaan) in eigendom. De voornaamste redenen om de garages in eigendom te houden zijn:

• De garages bieden ons de mogelijkheid autoparkeren van de straat naar de garage te verplaatsen en zo ruimte te maken voor leefbaarheid en economische vitaliteit. Dit verbetert de openbare ruimte en het straatbeeld van de historische binnenstad van Utrecht.
• In de garages vangen we autoverkeer aan de rand van de binnenstad op en zo voorkomen we voor een deel, dat inkomend autoverkeer het leefklimaat in en de aantrekkelijkheid van de binnenstad en de gezondheid van bewoners en bezoekers meer belast dan nodig en wenselijk is.
• Met eigen parkeergarages kunnen we de verplichting om parkeerplaatsen te realiseren in nieuwe gebiedsontwikkelingen (bijvoorbeeld Bijenkorf, Kop van Lombok en Rotsoord) faciliteren, waarmee ontwikkelingen mogelijk worden, die anders zouden stranden.

Voorzien in parkeergelegenheid is niet het primaire beleidsdoel van het exploiteren van gemeentelijke parkeergarages, maar door zeggenschap over parkeervoorzieningen kunnen we sturen op het gebruik van de openbare ruimte, ruimtelijke ontwikkelingen en stromen in het mobiliteitssysteem. Deze sturing kan niet overgedragen worden aan een marktpartij.

12. Het bieden van parkeergelegenheid in P+R voorzieningen
De Gemeente Utrecht heeft momenteel vier parkeervoorzieningen aan de randen van de stad (P+R Westraven, P+R de Uithof, de tijdelijke P+R Leidsche Rijn en P+R Papendorp). Tegen betaling kan geparkeerd worden op deze locaties en, afhankelijk van de locatie, over worden gestapt op trein, tram of bus richting het centrum van Utrecht. De vervoersprestatie is veelal inbegrepen in het tarief. Er is hier sprake van een economische activiteit.

Om vanuit ons beleid gericht op leefbaarheid en gezondheid (healthy urban living) automobilisten succesvol te verleiden niet de stad in te rijden, maar hun auto te parkeren aan de rand van de stad en voor “the last mile” over te stappen op het openbaar vervoer, dient er sprake te zijn van een aantrekkelijk tarief. Net als bij andere parkeergarages wordt er bij de ene P+R voorziening meer gebruik gemaakt van het P+R product, dan bij andere.
Voorzien in parkeergelegenheid is ook hier niet het primaire beleidsdoel van het exploiteren van gemeentelijke parkeergarages, maar door zeggenschap over parkeervoorzieningen kunnen we sturen op het gebruik van de openbare ruimte, ruimtelijke ontwikkelingen en stromen in het mobiliteitssysteem. Deze sturing kan niet overgedragen worden aan een marktpartij.

13. Exploitatie van fietsenstallingen
De Gemeente Utrecht kent een overweldigend en toenemend tekort aan stallingsruimte voor fietsen. Een commercieel rendabele exploitatie van dergelijke (al dan niet inpandige) voorzieningen is aantoonbaar onmogelijk. Deze voorzieningen kunnen echter in het gemeentelijke fietsbeleid niet gemist worden.

14. Het bieden van fietsparkeergelegenheid in buurtfietsenstallingen en fietstrommels
Hiervoor geldt dezelfde overweging als voor openbaar toegankelijke fietsenstallingen. Ook in bestaande, oudere wijken bestaat een groot tekort aan voorzieningen voor het (veilig en verzorgd) stallen van fietsen.

15. Het doorverkopen van weesfietsen: VERVALLEN
Inmiddels aanbesteed in de markt.

16. Verstrekken van leningen ter bevordering van energiebesparing en duurzame opwekking
Binnen het programma Utrechtse Energie worden leningen verstrekt aan verschillende actoren in het speelveld van energiebesparing en duurzame energieopwekking. Het verstrekken van leningen is een economische activiteit door private partijen zoals banken, investeringsmaatschappijen of andere particuliere geldschieters. Echter, ondanks ons aandringen is ons gebleken, dat zij niet bereid zijn krediet te verstrekken ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe technologieën, aan investeringen met lagere rendementen of kleine leningen met relatief hoge transactiekosten. Wij blijven met de sector in overleg om mogelijkheden te vinden, dat commerciële partijen deze stimulerende rol in de energietransitie van ons overnemen.

17. Het informeren en adviseren van marktpartijen inzake Utrechtse Energie: VERVALLEN
Dit is geen economische activiteit: het gaat om promotionele en stimulerende activiteiten gericht op het betrekken van maatschappelijke partijen bij de uitvoering van gemeentelijk beleid.

18. Economische activiteiten schoon vervoer

Binnen het (deel-) programma schoon vervoer worden onderstaande economische activiteiten onderscheiden:

1. Het aanbieden van oplaadpalen voor elektrische voertuigen.
2. Het aanbieden van intelligente bandenpompen.

1. Het aanbieden van oplaadpalen voor elektrische voertuigen

In de beginfase van de transitie naar elektrisch rijden bieden marktpartijen nog geen laadpalen aan of niet tegen een voldoende concurrerend tarief. Dat concurrerende tarief is voor Utrecht essentieel om elektrisch rijden te stimuleren ten behoeve van gezondere lucht, terugdringen verkeerslawaai en bevordering klimaatdoelen. De verwachting is dat de markt binnen afzienbare termijn wel een sluitende business case ziet tegen voor de consument aantrekkelijke voorwaarden.

B. Het aanbieden van intelligente bandenpompen

Binnen het programma luchtkwaliteit zijn op een aantal strategische locaties intelligente bandenpompen gerealiseerd die vrij toegankelijk zijn. Een intelligente bandenpomp meet de buitentemperatuur en zoekt de optimale bandenspanning hierbij. Het aanbieden van de bandenpompen kan gezien worden als economische activiteit aangezien tankstations deze dienst vaak ook aanbieden. Veelal tegen betaling van een vergoeding (0,50 euro) kan gebruik worden gemaakt van deze dienst. Dit kan als drempel worden ervaren door de automobilist. Daarnaast blijken de bandenpompen niet altijd even goed te functioneren. Beide factoren dragen bij aan het verschijnsel dat automobilisten hun bandenspanning maar sporadisch controleren. Brandstofverbruik en de slijtage van banden is een belangrijke bron van fijnstof en extra uitlaatgassen in de lucht. Het verbeteren van de bandenspanning draagt hierdoor bij aan het afnemen van de hoeveelheid fijnstof en stikstofoxiden in de lucht en derhalve aan het behalen van de doelstellingen van het programma luchtkwaliteit. Tevens zal door het verlaagde brandstofverbruik de uitstoot van koolstofdioxide afnemen. Aangezien hier kansen liggen, maar tot op heden door de markt nog beperkt worden gegrepen, springt de gemeente in dit gat. Het doel hiervan is ervoor te zorgen dat de markt dit voorbeeld overneemt.

19. Activiteiten die worden uitgevoerd in het kader van of naar aanleiding van grootschalige (sport)evenementen
De Gemeente Utrecht verbindt zich aan grootschalige (sport)evenementen. Ten behoeve van zo’n evenement kan de gemeente economische activiteiten verrichten die onder de kostprijs worden aangeboden. Te denken valt hierbij aan wegomleidingen / afzettingen, inzet van personeel, aanbieden van faciliteiten. Met een grootschalig (sport)evenement plaatst de gemeente zich in de kijker bij de (inter)nationale sportliefhebber. Daarnaast kan een evenement bijdragen aan de lokale economie waaronder horeca, hotels, detaillisten, et cetera. Zonder inbreng van de gemeente is de kans heel klein dat zo’n grootschalig (sport)evenement in de gemeente plaatsvindt.